Sámiráđđi almmustahttá ođđa raportta Kultur-Sámi dili birra
Sámiráđđi almmustahttá odne Kultur-Sápmi Jurddabeasi raportta. Raporta cealká earret eará, ahte otná kulturpolitihkka ii doarjjo Kultur-Sámi suorggi iežas eavttuid mielde, ja ahte maiddái Sámedikkit fertejit dohkkehit Kultur-Sámi rádjerasttildeaddji luonddu.
Giđđat 2020 Covid-19-pandemiija bijai olles kultursuorggi heahtedillái, man čuovvumuššan Sámiráđđi ásahii Kultur-Sámi Jurddabeasi. Jurddabeassái bovdejuvvojedje Sámi dáiddárat, kulturbargit, festiválat ja kulturásahusat govvidit sámi suorggi dálá dili ja hábmet ođđa jurdagiid ceavzilis sámi dáidda- ja kultursuorggi várás 10 jagi ovddasguvlui.
Nationála gaskaoamit eai heivehuvvon Sámi suorgái
Sámiráđi kulturossodaga hoavda, Christina Hætta lea jođihan Jurddabeasi. Son muitala, ahte pandemiija áigge, go riikarájiid giddejedje, šattai hui čielggas, ahte Sámi dáidda- ja kultursuorgi lea rádjerasttildeaddji suorgi, mii eallá ja ovdána sorjavašvuođas olles suorgái, muhto ahte nationála gaskaoamit eai leat heivehuvvon Kultur-Sápmái. Danin šattai Sámiráđđái dehálaš čohkket Jurddabeasi čilgen dihte Kultur-Sámi dili ja maiddái hábmet konkrehta doaibmabidjoevttohusaid.
Jurddabeassi čállá raporttastis, ahte mihttomearri raporttain lea ovddidit nana sámi iešmearrideami ja váikkuhit dáiddalaš friddjavuhtii sámi dáidda- ja kultursuorggis. Jurddabeassi vásiha, ahte gávdno beare unnán diehtu politihkalaš ásahusain, ahte movt Kultur-Sápmi doaibmá ja ahte doarjjaortnegat ja gaskaoamit eai leat heivehuvvon doarvái bures suorggi eavttuide. Sii sávvet, ahte dát raporta sáhttá doaibmat ofelažžan sihke Sápmái ja iešguđetge nationálastáhtaide sámi kulturpolitihka boahttevaš ovdánahttimis.
“Nationála kultureiseválddiin leat vuordámušat, ahte nationála kultursuorgái heivehuvvon gaskaoamit galget doarjut ja movttiidahttit maiddái Kultur-Sámi. Muhto dat leat heivehuvvon doaibmat eanas riikkarájáid siskkobealde, eaige dat doarjjo mobilitehta ja ovttasbarggu riikarájáid rastá. Danin nationála gaskaoamit eai doarjjo min suorggi doarvái bures.” dadjá Christina Hætta.
Rájáid rasttideaddji bargovuohki ja márkanat kulturealáhusaid givrodat
Jurddabeassi oaidná hástaleaddjin, ahte maiddái Sámedikkiid kulturpolitihkka láhččojuvvo riikkarájáid siskkobealde, seammás go suorgi bargá riikarájáid rastá.
Christina Hætta čilge, ahte sii háliidit raporttain olahit nationála fuomášumi dasa, ahte Sámi dáidda- ja kultursuorgi bargá ja eallá oktasaš ja sorjavaš ekovuogádagas njealje riikka rájáid rastá, ja suorggi ferte doarjut dán váldoeavttu mielde.
“Otná kulturpolitihkka lea eahpevuoiggalaš sámi kulturbargiide danin, go dat láhčá riikkarájáid siskkobealde iešguđetlágan bargoeavttuid ja vejolašvuođaid min kulturbargiide. Manin ovdamearkka dihte lea vuoiggalaš ahte Sámi kulturbargiin Norgga bealde leat buoret sámi ruhtadanvejolašvuođat go Suoma, Ruoŧa ja Ruošša bealde?” jearrá Hætta.
Jurddabeassi cealká raporttas, ahte sii oidnet dehálažžan doarjut oktasaš Sámi dáidda- ja kultursuorggi. Christina Hætta čilge, ahte Jurddabeassi oaidná stuora geavakeahtes potensiála Kultur-Sámi rájiidrasttideaddji bargovuogis, ja ahte beroštupmi ja jearru sámi dáidagii ja kultuvrii máilmmiviidosaččat lassána.
“Nationálastáhtat oidnet ja dihtet dávjá dušše dan sámi márkana, mii lea riikka rájáid siskkobealde, ja danne leat dakkár guottut, ahte sámi márkan lea beare gárži. Muhto sápmelaččaid rájáid rasttideaddji bargovuohki lea Sámi kulturealáhusaid givrodat, ja mii berret álgit ovttas geahčadit, movt mii nannet min kulturealáhusaid rájáid rastá, go mis lea mearehis stuora ja girjás dáidda- ja kultursuorgi,” dadjá Hætta.
Jurddabeasi olles raportta sáhttá dáppe lohkat: https://www.saamicouncil.net/documentarchive/kultur-spmi-jurddabeassi-2021-2022
Jurddabeasi lahtut:
Anne Lajla Utsi, Internationála sámi filbmainstituhta direktevra, Guovdageaidnu
Áilu Valle, artista, Gámasmohkki /Avvil
Dávvet Bruun-Solbakk, journalista/studeanta, Deatnu
Jenni Laiti, dáiddár, Anár / Jåhkkåmåhkke
Lea Simma, Tjállegoahte - Författarcentrum Sápmi, Jåhkkåmåhkke
Maria Utsi, kulturbargi ja konsuleanta, Romsa
Milana Sapelnikova, duojár, Lujávri
Niillas Somby, Sámi dáiddárráđđi, Sirbmá
Nils-Johan Labba, duojár, Jåhkkåmåhkke
Oskar Östergren Njajta, filbmadahkki/Project manager, Deardná
Ol Johan Gaup, Guovdageainnu beassášmárkanfestivála produseanta ja skearrofitnodaga DAT o.s musihkkaovddasvástideaddji, Guovdageaidnu
Patricia Fjellgren, Filbmadahkki ja giellabargi, Staare
Pirita Näkkäläjärvi, Suomabeale Sámedikki kulturlávdegotti ságajođiheaddji, Anár
Siljá Somby, filbmadahkki ja ráđđeaddi Norgga Sámedikkis, Unjárga
