Stuora beroštupmi, muhto unnán resurssat ovttasbargui sámi dáidaga ja kultuvrra ektui
Govva: Sámiráđđi / Piera Heaika Muotka
Ođđa raporta čájeha ahte kulturásahusat miehtá riikka barget sámi dáidagiin ja kultuvrrain. Muhto sámi aktevrrat geat sáhtáše veahkehit eanet ásahusaid áŋgiruššat bargat sámi dáidagiin ja kultuvrrain, hehttejuvvojit heajos ekonomiija ja unnán kapasitehta geažil.
Kristin Danielsen. Govven: Trym Schade Warloe
264 kulturásahusa leat vástidan gažadaniskosa maid Kulturdirektoráhtta, Sámediggi ja Sámiráđđi leat čađahan movt sii barget sámi dáidagiin ja kultuvrrain. Veaháš eanet go bealli ásahusain mat eai leat sámi ásahusat, muitalit ahte sii leat programmeren dahje gaskkustan sámi dáidaga ja kultuvrra dan maŋemus jagi.
– Duohtavuođa- ja seanadankommišuvdna deattuha dáidda- ja kulturásahusaid rolla seanadanbarggus ja ávžžuhit ásahusaid váikkuhit ahte oainnusin dahkat, váldit vára ja gaskkustit sámi dáidaga ja kultuvrra. Mun lean ilus go min iskkadeapmi čájeha ahte ollu kulturásahusat Norggas barget sámi dáidagiin ja kultuvrrain, ja ahte sii dahket dan go sin mielas lea dáiddalaččat gelddolaš, dadjá Kulturdirektoráhta direktevra, Kristin Danielsen.
Oktasaš ovddasvástádus
Iskkadeamis čujuhuvvo dan guvlui ahte lea miehtebiegga Norgga kultureanadagas. Sihke riikkaidgaskkaš rávnnjit, sámepolitihkalaš áššit Norggas ja ii unnimusat Duohtavuođa- ja seanadankommišuvnna raporttas namuhuvvojit ákkat manne lea áŋgiruššan bargat sámi dáidagiin ja kultuvrrain. Seammás muitalit 40 proseantta ásahusain mat eai leat sámi ásahusat ahte sin mielas ii leat relevánta bargat sámi dáidagiin ja kultuvrrain.
– Kulturásahusat leat máhttosajit ja deaivvadanbáikkit mat leat fárus definereme min historjjá, dála ja boahtte áiggi. Lassin Sámediggái, de lea kulturpolitihkas, almmolaš hálddahusain ja kulturásahusain ovddasvástádus váldit vára, ovdánahttit ja gaskkustit sámi dáidaga ja kultuvrra. Čájáhusat, čájálmasat, prográmmat ja almmuheamit sisttisdollet ollu ja ieš guđet lágan jienaid, ja leat eaktun servodahkii mas lea ollu dáidda ja kultuvra, dadjá Kristin Danielsen.
Heajos ekonomiija hehtte eanet sámi ovttasbarggu
Maja Kristine Jåma. Govven: Árvu/Sámediggi
Máŋga kulturásahusa cuigot ahte ovttasbargu sámi aktevrraiguin sáhttá addit sidjiide dárbbašlaš máhtu ja gelbbolašvuođa áŋgiruššat eanet bargat sámi dáidaga ja kultuvrra ektui. Iskkadeapmi čájeha maid ahte sámi ásahusat eanet ja eanet doibmet ráđđeaddin eará ásahusaide, muhto dat leat dábálaččat smávvát, ja lea heajos ekonomiija ja unnán kapasitehta ovttasbargui.
– Sámi kulturásahusat ja -aktevrrat leat buorit doarjjafállit diekkár ovttasbargui, muhto de lea áibbas dárbbašlaš nannet dain rámmaid ja resurssaid vai sis lea vejolašvuohta dustet lassáneami beroštupmái ja sávaldagaide ovttasbargui, lassin dasa ahte váldit vára iežaset guovddášdoaimmaide, dadjá Sámediggeráđđi kultuvrra várás, Maja Kristine Jåma.
Christina Hætta. Govven: Sámiráđđi
Kulturossodaga jođiheaddji Sámiráđis, Christina Hætta, dadjá leat stuora vuordámušat doarjjaortnegiidda sámi dáidda- ja kulturásahusaide maid ráđđehus lea dieđihan kulturdieđáhusas «Kunstnarkår» (Dáiddárdilli) (2023).
– Diekkár čilgehus lea rievttes vuolggasadji kártet ja nannet eavttuid ovttadássásaš ovttasbargui gaskkal sámi kulturásahusaid ja muđui suorggis, dadjá Christina Hætta.
Ovttasbarget doaimmaid ektui
Raporta evttoha eanet doaimmaid mat sáhttet buoridit máhtu ja hukset fierpmádaga sámi dáidaga ja kultuvrra ektui, earret eará máhttobáŋku ja gealboprográmma sámi dáidaga ja kultuvrra ektui, ja eanet arenaid gaskkustit ja fierpmádathuksemii. Lea maid dárbu eanet máhttui ja dáhtaide.
– Kulturdirektoráhtta joatká ovttasbarggu Sámedikkiin ja Sámeráđiin rávvagiid birra mat bohtet ovdan raporttas. Mii árvvoštallat maid rávvagiid Stuoradikki gieđahallama ektui go Duohtavuođa ja seanadankommišuvnna raporta galgá meannuduvvot maŋŋil dán jagi, dadjá Kristin Danielsen.
-
• Proba samfunnsanalyse lea čađahan iskkadeami movt sámi ja eará kulturásahusat miehtá riikka barget sámi dáidagiin ja kultuvrrain. Kulturdirektoráhtta lea barggaheaddji ovttas Sámedikkiin ja Sámeráđiin.
• 599 kulturásahusa, daid gaskkas 39 sámi ásahusa, ožžo iskkadeami. 264 vástidedje dan. Ásahusat ožžot vissis sturrodaga doaibmadoarjaga musihkkii, girjjálašvuhtii, lávdedáidagii, visuála dáidagii, museii ja kulturárbái. Lassin leat čađahuvvon jearahallamat 13 ásahusain, daid gaskkas sámi ásahusat.
• Iskkadeapmi addá ipmárdusa movt kulturásahusat barget sámi dáidagiin ja kultuvrrain, maid sii deattuhit barggus ja man muddui ieš guđet ásahusat ovttasbarget sámi dáidaga ja kultuvrra ektui. Dat čilge maid ásahusaid gelbbolašvuođa sámi dáidaga ja kultuvrra ektui, ja maid relevánta gealbolokten doaimmaid.
• Raporta lea gávdnamis dárogillii ja davvisámegillii.